Qaşqayı ulduzu

 

Mən sənə vurulandan, bircə sənlə mən yaram,

Səndən özgədən dilbər, hər nə varsa bizaram!

Dan yerində Qaşqayı ulduzu deynə, gəldim,

Ardına düşən vaxtdan nə yatıb, nə bidaram.

Gər təqafül etsən, mən masəva təkin məhvəm,

Bircə e´tina qılsan, hər nə ki desən varam.

Gündə yüz kərə ölsən, gündə yüz kərə dursan,

Bəlkə onda anlarsan mən dərin bir əsraram.

Durgilən, ağıl qoyma mən təki dəli Türkə,

Tacik olma, Tat olma, mən duyub danışmaram.

Sanma yurdunu verrəm yadlara diyar olsun,

Səndə bircə dar olsa, mən o dara dəyyaram.

Sorsalar nədən Düzgün ömr sürməyir azad,

Söylə: «sevdiyim yarın eşqinə giriftaram.»

 

 

Dünyaya Sal Bir Daha Car

 

Dünya mənə oldu nigar, ey gözəl!

Yazda bahar, güzdə bahar, ey gözəl!

Bağda ayılcaq səhər erkən, gülüm,

Çəkdi havar, minlər həzar, ey gözəl!

Mən sənə heyranlığımı gizləməm,

Yoxdu bu işdə mənə ar, ey gözəl!

Yandım içimdə məni vurcaq dəni,

Çəkmədim eşqindən havar, ey gözəl!

Qaşqayının qeyrətini, mərdliyin,

Dünyaya sal bir daha car, ey gözəl!

Keçmişinə bax gələn, öz cəddinin,

Qədrini bil, eyləmə xar, ey gözəl.

Düzgünü düz eşq salıb çöllərə,

Qoymadı qəlbində qərar, ey gözəl!

 

 

 

Yırla avaz uxumaq anlamında olan yırlamaq məsdərinin əmr furması

Güz: paiz xəzan

 

Dağ Çiçəyi

 

Sən mənim könlümə canan gəldin,

Sanki cansız canıma can gəldin!

Mənə kimsə demədi eşq nədir?

Sən mənim qəlbimə pünhan gəldin!

Qərnlər yurdumu nurlandırdın,

Qara çadırlara mehman gəldin!

Sənə «Qaşqayı» dedim, dağ çiçəyi,

Yara canan, yada tufan gəldin.

Qoy səninlə alışım neş′ələnim,

Getmə asan, məgər asan gəldin?

Sözünü dinləməyirlər, nə yazıq!

Sən də Düzgün təki ərzan gəldin!

 

 

Farsımdan

 

Hər nə etdim gözəlim billahi ziba etdim,

Sən çəkildinsə də mən, səndə təcəlla etdim.

Səni məndə, məni səndə hamı gördü, uydu,

Dünyalar hayıma qərq oldu, nə qovqa etdim.

Mənə al-verçi desən burda qəbulumdu mənim,

Eşqini qəlbim ilə can ilə sevda etdim.

Mən müsəmmanı da əsmanı da bir gördüm, inan,

Gərçi əhvəl təki hər ismini əsma etdim.

Sənin eşqin elə güc verdi mənə kim burada,

Milli bir partlayışı, dalğanı bərpa etdim.

Vəsf edənmirdi dilim qamətini, Farsımdan!

Dilini öyrənərək nütqumu guya etdim.

Düzgünün eşqi ağır ellərinə arx idi,

Mən o arxa qoşulub gölçəni dərya etdim.

 

Farsımdan: qaşqayı eli içərə bir tirə adı

 

 

Qaşqayı burhan olarmış

 

Hər gəda sultan olarmış billahi,

Damlada ümman olarmış billahi!

Hər çətinlik, qeyrət-i milli ilə,

İnsana asan olarmış billahi.

Atçıya hər təngə, hər döngə-buruq,

Bir böyük meydan olarmış, billahi!

Yar ilə dosdoğru didar edənin,

Köngülü taban olarmış, billahi!

Sidqə Qaşqayı evində qəlbinin,

Sönməyən neyran olarmış billahi.

Dinlə kim Düzgün deyir: «düz eşqimə,

Qaşqayı burhan olarmış, billahi!»

 

 

E´tibara aldanma

 

Mən ta üzünə sənin nəzər qıldım,

Candan da, cahandan da, gözər qıldım.

Eşqin ürəyimdə doğru yer tapdı,

Ömrümdə belə böyük hünər qıldım.

Türkün üzünə dedim gəpim Türkcə,

Dünyada adını namvər qıldım.

El tarixinin fəzailin bildim,

El ilə özümü müftəxər qıldım.

Xəsmin hərəkatın alçaq hiss etdim,

Ondan Ötükəndən əlhəzər qıldım.

Özgə mənə «çakerəm!» dedi, lakin,

Ruhundan, o bilmədən, xəbər qıldım.

Düşmənləri qavdı tökdü dəryaya,

Qaşqayını mülkə rahbər qıldım.

Düzgün deyir e´tibara aldanma,

Sidq ilə di yarı mö´təbər qıldım.

 

 

Şeyda Olar

 

Sirrini açsam, köyül rüsva-olar,

Dünyada hay qavzanar, qovqa olar.

Sən əgər tərk eyləsən könlüm evin,

Sahib-i dünya ola, tənha olar.

Vahid o yekta yaranmışdır yarım,

Dünyada kim yarıma həmta olar?

Gər yaranmışla yaradan bir ola,

Söylə kim harda belə sevda olar?

Yar əgər məndən təğaful etməsə,

Görməyənlər göz açar, bidar olar.

Canımı gəl yaxma Qaşqayı gözəl,

Eşq bu yaşda mənim çün ar olar!

Bir daha baxsan qıya, göz eyləsən,

Bu «Hüseyn Düzgün» sənə şeyda olar.

 

 

Sahib Çıxanı Yoxdu, Gəl

 

Dilbəra sənsiz bu canın ruhu canı yoxdu, gəl,

Can evində könlümün candan nişanı yoxdu, gəl.

Sən mənim zənnim, gümanım, bax gümansız qalmışam,

Ellərin bir gün nəcata heç gümanı yoxdu, gəl.

Tapdalandı var yoxum bilmərrə uçdu yurd-yuvam,

Ellərin nə elbəyi, nə ilxanı yoxdu, gəl.

Pəhləvini yıxmışıq, tac-i kiyan alət üst olub,

Türklərin bu xəsminin billah da canı yoxdu, gəl!

İnqilaba zərbə vurmaq istəyir xəsm-i dəni,

Sovlətol Dövlə kimi bir qurtaranı yoxdu, gəl!

Şah əsərlər sahibi, sözlər qoşan sairlərin,

Bur-bucaqlarda qalıb, sahib çıxanı yoxdu, gəl!

Bax ki Düzgün ağlayır dosdoğru bir aşiq kimi,

Böylə düzgün vurğunun day sayı-sanı yoxdu gəl!

 

 

Dosdoqru: mostəqim vasitəsiz sadeqane

Ötükən: bir qaşqayı osturəsini görə eski babalarımızın toplandıqları yaylaq adıdır

 

Zəfər Marşı

 

Mən eşqinə bəndəyəm, qulam, dilbər!

Bu ərsədə qoyma tək qalam, dilbər!

Qərq eylə məni özündə cananım,

Qoyma özümə murid olam, dilbər!

Sən mənliyimi mənim əlimdən al,

Ta haqqımı özgədən alam, dilbər.

Xoşdur mənə sam´ tək yanam eşqə,

Minlər kərə gül təkin solam, dilbər!

Dərya kimi durğun olmağı sevməm,

Dalğa təki bircə hay salam, dilbər!

«Qaşqayı elim dilim» deyəm, birgün,

Şirazda zəfər marşı çalam, dilbər!

Yad düşmənidir elin, deyir düzgün,

Bu ərsədə qoyma tək qalam, dilbər.

 

 

Tə´xir etdi

 

Hər nə etdi, bilirəm kim mənə təqdir etdi,

Ürəyimdə o gözəl yarımı təsvir etdi.

Zülfünün həlqələri könlümü bəndə saldı,

Eşq bağlatdı ayaqlarımı zəncir etdi.

O özü heç bir işə atmadı əl, leyk nədən,

Danladı sevgimi, bu sevgi nə təqsir etdi?

Hey dedim: «gəl özünə! yoxdu haray qeyrdə, bil!»

Ötdü vaxt, keçdi zaman, gəlmədi, tə′xir etdi.

Qəflətin qüssələri çulqadı dilbər yörəmi,

Gənclik günləri bu aşiqini pir etdi.

Sən zəbun etdin özün, baxmadın el Sovlətinə,

Qədrsiz çirkin Əcəm Türkü zəbungir etdi.

Ürəyindən bu qopan vəhy kəlamın, Düzgün,

Gəl inan mərdə də, namərdə də tə′sir etdi.

 

 

Divarı Kutah Verdilər

 

ol zaman kim dilbərə xərgah o dərgah verdilər,

Bizlərə dərgahdan aslanmağı nagah verdilər.

Hər səhərgah böldülər dünya və uqba varlığın,

Axşam əldən aldılarsa, hər səhərgah verdilər.

Həqq ilə davrandılar, həq ilə bölgü böldülər,

Taysız ol dildara dərgah ilə xərgah verdilər.

Qünçəyə rəng-rəng açılmaq, aşiqi rəng eyləmək,

Bülbülə pozğun nəvalar, əşk ilə ah verdilər.

Qəl´əlar saldıq, binalar, qəsrlər yapdıqsa da,

Mülk-i İranda bizə divarı kutah verdilər.

Türkü dəstgahsız, yuvasız etmək üçün, ölkəyə,

Zülm edən şah verdilər, həm şaha dəstgah verdilər.

Yara xərgahda oturmaq, dərgaha heç baxmamaq,

Düzgünə dərgahdan aslanmağı nagah verdilər.

 

Şikayət

 

Başım üstündə dumandır atəşin ahım mənim,

Bunca qavrutma, amandır, bıqdım Allahım mənim.

Ellərin övladı bir-bir özlərin yıxdı nədən,

Bəs haçan qalxar ayağa yarım, agahım mənim?

Zəngana bel bağladım, Qeydarı gəzdim ağladım,

Körpünü yıxdı, amanım kəsdi kinxahım mənim.

Üz çevirməm məqsədimdən dönmərəm bu rahdan,

Kim həqiqət zirvəsidir tutduğum rahım mənim.

Mən yıxılmazdım dəmadəm, sən əmin ol Düzgünüm,

Hiylə etdi, dostca gəldi, yıxdı bədxahım mənim.

 

 

Canan Olar

 

Bir gün olar yardan fərman olar,

Gün çıxar zülmətlərə taban olar.

Yar, bir ay tək apaçıq, aşikar,

Düşmən alçaq it təki pünhan olar.

Ol günəş üzlüm görünsə bir kərə,

Dünya, ətrafında sərgərdan olar.

Coklara mə′ruz qalmış bir çoban,

Ağla gəlsə, mülkünə Xaqan olar.

Duyğusu tapdansa bir azadənin,

Hər yanı məhbəs olar, zindan olar.

Hidəcə, Xürrəmdərəyə, Əbhərə,

Can desən, Zəngan sənə canan olar.

Çox şirindir can sənə Düzgün, aman,

Canda canansız inanmam can olar.

 

 

Qeydarı Gözlər Gözlərim

 

Yolların ardında qalmış yarı gözlər gözlərim,

Könlümə təskin verən dildarı gözlər gözlərim.

Qəlbimi satdım pula, pamal etdim ömrümü,

Qəlb pul yox, sikkəni-dinari gözlər gözlərim.

Çən gəlib basdı duman, görsənmədi nə dağ, nə düz,

Düzləri, yaylaqları, dağları gözlər gözlərim.

Yada verdim eşqimi, satdım ürək qəmxanəsin,

İndi Təbrizli gözəl qəmxarı gözlər gözlərim.

Farsa sarvan söylədim, yollarda azdırdı məni,

Zəngana getmək üçün Qeydari gözlər gözlərim.

Sanma Düzgün bayrağı yerlərdə salarsız qalıb,

Dağda bir Düzgün sayaq sərdari gözlər gözlərim.

 

 

Gəlmədin

 

Səslədim ömrüm boyu, sən amma yarım gəlmədin,

Təkcə yoğruldum qəm içrə, qəmgüsarım! gəlmədin.

Hər yetənə yar dedim aldandım al o məkrinə,

Sən ayıltmaq çün məni, ey razdarım! gəlmədin.

Düşmən aldı əllərimdən fəxri, şə′ni, şövkəti,

Təkcə qaldım bu savaşda, iftixarım! gəlmədin.

Qış bürümüş dövrəmi, almış xəzan yan yörəmi,

Ötdü yay, gəldi payız, güllü baharım! gəlmədin.

Qeydarı, Xürrəmdərəni, Əbhəri ağlatdı şah,

Yandı ağlar gözlərim, sən nazdarım! gəlmədin.

Bir ulu peyman olacaq, söylədin bu mülkdə,

Axşam oldu, batdı gün, qovl o qərarım! gəlmədin.

Mən xiləldən xali yoldaş görmədim bu dəhrdə,

Bircə sən xalıs şərab-i xoşgovarım! gəlmədin.

Nə zərərsən, nə qazanc, dünyada yoxdan var olan,

Soyləyir Düzgün: cəlalım, e´tibarım! gəlmədin!

 

 

Küsmə Tatdan

 

Yox giləm biganədən kim aşina qılmış sitəm,

Ağla yarım halıma, ol bivəfa qılmış sitəm.

Mən kimə izhar edim, kim dəstpərvərdim mənim,

Uymuş əğyara, olub məndən cuda, qılmış sitəm.

Könlümün bu piç o tabə düşməyin sorma, nədən,

Nazəninim dəmbədəm görmüş rəva, qılmış sitəm.

Küsmə Tatdan qardaşım çal bambaça öz başıva,

Zəngana zənganlı xor baxmış belə qılmış sitəm.

İncimə sən kimsədən, Düzgün, özündə eybi gör,

Bil ayıq ol, Türkə Türk etmiş cəfa, qılmış sitəm.

 

 

Parçalanmaz Yurdumuz

 

Sirrimi əğyarə açdın yar, ar olsun sənə,

Bildi razım büsbütün dəyyar, ar olsun sənə!

Öncü sandın sən özün, düşdün önünə elləlrin,

Edəmədin kimsəni bidar, ar olsun sənə!

E´timad etdim nədən, yol verdim ev içrə səni,

Sirri pünhanım olundu car, ar olsun sənə!

Əyninə olmaz sənin özgə libasi, arsız!

Qurdu bidar yara əğyar dar, ar olsun sənə!

Dünyaya od düşsə də bil parçalanmaz yurdumuz,

Sən nədən Zənganı etdin xar? ar olsun sənə!

Əcnəbini şad edib, şabaş aldın xəsmdən,

Düzgünü atdın kənara zar, ar olsun sənə!

 

 

Həmvar Ol

 

Getmə qırağa gözəl, gəl mən ilə yar ol.

Özgə yaraşmaz sənə, gəl mənə dildar ol.

Oğru dəni varlığın çaldı yoxuda sənin,

Cumma yataq içrə, qalx! dur daha bidar ol!

Düşməni-dostu tanı, girmə dəni qoynuna,

Cok yazan hər kimsədən qaç gilə, bizar ol!

Misli tapılmaz bütün dünyada bu hidəcin,

Qoyma xərabə qala dön gilə, həmvar ol!

Nəfsinə oyma gözəl, eşq ilə nəfs ayrıdır,

Nəfsdi qovqa edən, aqil o huşyar ol!

Eşqsiz insan əbəs ömr sürər dünyada,

Sən də bu Düzgün kimi eşqə giriftar ol.

 

 

Siyadət Sənin Olsun

 

Mən arzu edərdim ki həmiyyət sənin olsun,

Hekmət sənin, izzət sənin, heybət sənin olsun.

Lakin oyuna saldı məni hiylətin axır,

Hiylətlə gələn saxta məhəbbət sənin olsun.

Day istəmirəm mən nə siyasət nə siyadət,

Bu mülkdə, get söylə, siyadət sənin olsun!

Bir damla mənə eşq o sədaqət verilərsə,

Min dərya qədər külli siyasət sənin olsun!

Yarın qəmi alsın yörəmi, ruhumu sarsın,

Yarsız yaşamaq, dünyada səhhət sənin olsun!

Mən vəhdətin ardınca dolanım gecə-gündüz,

Bolluq, yaşamaq, ne′mət o kəsrət sənin olsun.

Bir damla içirt sən mənə Qeydar bulağından,

Həm mülk-i Əcəm, həm əcəmiyyət sənin olsun.

Sən söylə gilən Düzgünə dilbər gecə-gündüz:

«Dünya hamının olsa, sədaqət sənin olsun!»

 

 

Sərəfkəndə Olmaz

 

Özün tanıyan insan bəndə olmaz,

Bilənə bəndəlik zibəndə olmaz.

Dəm vuran zindəlikdən özgə donda,

Sığışmaz özgə dona, zində olmaz.

Bugün öz cəddini təhqir edənə,

Sübh açılmaz, açıq ayəndə olmaz.

Ağızdan çıxmasa, püsgürməsə od,

Kağızda kəlmələr suzəndə olmaz.

Demə tarixdə sən nə axtarırsan,

İtiyi itməyən cuyəndə olmaz.

Ağır tərpən, ağır otur, ağır dur,

Özün əsgik edən danəndə olmaz.

Güvən, fəxr eylə, Zəngan fəxrliymiş,

Həkimin oğlu sərəfkəndə olmaz.

Sözü münkərlərin oymuş gözünü,

Hüseyn Düzgün kimi guyəndə olmaz.