بینابدان گلن سس
یکشنبه, 14 فروردين 1401
بینابدان گلن سس (مقاله منتشر شده درگاهنامه بناب‌شناسی، شماره ۱)   دکتر ح. م. صدیق  ... ادامه مطلب ...
IMAGE داستان های حماسی کوراوغلو
یکشنبه, 14 فروردين 1401
کوراوغلو   داستان های حماسی کوراوغلو با مقدمه و نظارت فنی دکتر ح. م. صدیق انتشار... ادامه مطلب ...
شماره 12: «مرا ببوس»، «گل اوپ منی» و «آچیل سحر» ترانه لری نین شاعرلری
یکشنبه, 11 ارديبهشت 1401
«مرا ببوس»، «گل اوپ منی» و «آچیل سحر» ترانه لری نین شاعرلری دکتر ح. م. صدیق «مرا... ادامه مطلب ...
پیشگفتاری بر دیوان همای مشکینی
یکشنبه, 14 فروردين 1401
مقدمه   آن چه زیر دست خواننده است، مجموعه ی اشعاری است از شاعری متعهد، متدین و... ادامه مطلب ...
IMAGE اعطای نشان عالی خدمت به دکتر حسین محمدزاده صدیق
پنج شنبه, 30 فروردين 1397
پنجشنبه 17 اسفند 1396 مراسم جشن با شکوه استقلال کانون مردم‌نهاد وکلای دادگستری در... ادامه مطلب ...
IMAGE اهمیت چاپ جدید سنگلاخ در موضوع اشعار ترکی و فارسی
جمعه, 03 دی 1395
(پژوهشنامه‌ی خاورشناسی نسخه (شش‌ماه نامه)، ج 16، ش 42، سال 2016 م.) دوچنت دکتر اسرافیل... ادامه مطلب ...
IMAGE مصاحبه‌ی شمس نگار با دکتر ح. م. صدیق به مناسبت سال یونس امره
چهارشنبه, 30 فروردين 1396
سؤال اول: با توجه به این که یکی از موارد مورد پژوهشی و کتب منتشره حضرتعالی درحوزه... ادامه مطلب ...
IMAGE مصاحبه با دکتر ح. م. صدیق، ترکی‌پژوه و محقق خستگی‌ناپذیر
پنج شنبه, 21 مرداد 1395
چندی پیش در آستانه‌ی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران (اردیبهشت 1395) مصاحبه‌ای با... ادامه مطلب ...
IMAGE انتشار مجموعه شعر «آنا تبریز» سروده رامین عسکریان
شنبه, 23 دی 1396
مجموعه شعر «آنا تبریز» سروده‌ی دکتر رامین عسکریان با مقدمه‌ی دکتر ح. م. صدیق توسط... ادامه مطلب ...
IMAGE انتشار مجموعه شعر «باشینی اوجا توت ائینالی داغیم» سروده بهمن پورباقری
چهارشنبه, 20 دی 1396
مجموعه شعر «باشینی اوجا توت ائینالی داغیم» سروده‌ی بهمن پورباقری (حسرت) در 96 صفحه... ادامه مطلب ...
IMAGE Nəsiminin məzhəb, məslək və milli mənsubiyəti
جمعه, 15 آذر 1398
Qeyd. Dekabrın 5-də Bakıda "Nəsimi 650: haqqın carçısı" mövzusunda beynəlxalq elmi-praktik konfrans keçirilib. Həmin konferansda Prof.... ادامه مطلب ...
Nəsiminin Qəzəlinin Şərhi
جمعه, 17 آبان 1398
Nəsiminin Qəzəlinin Şərhi   Prof. Hüseyn M. Sədiq – f.e.d Tehran Pedaqoji İnstitutunun pensiyaya çıxmış professoru    ... ادامه مطلب ...
IMAGE کلمه قصار استاد دکتر ح. م. صدیق (در مواجه با بداخلاقان)
شنبه, 04 آبان 1392
در مواجهه با افراد و گروه هایی که هتاکی و بی ادبی و بداخلاقی خط مشی آنان است باید... ادامه مطلب ...
نگرشهای تو زندگی‌ات را رقم می‌زند
جمعه, 11 مرداد 1392
وقتی بشارتی نیست - 50 -  زماني كه انسان متوجه شود راهي كه در زندگي پيش روي او است،... ادامه مطلب ...
IMAGE دانلود دکلمه‌ی غزلی از حکیم محمد فضولی
شنبه, 15 فروردين 1394
شعر فارسی: حکیم ملا محمد فضولی ترجمه ترکی: حسین دوزگون - دکلمه: شاهرخ نخعی حجم: 5... ادامه مطلب ...
IMAGE دانلود موسیقی مکتب مولویه - نی‌نوازی
دوشنبه, 17 آذر 1393
دانلود نی‌نوازی صوفیان مولویه حجم 10 مگابایت DOWNLOAD برای موارد بیشتر اینجا کلیک... ادامه مطلب ...
IMAGE ترجمه‌ی منظوم ترکی چند شعر امام خمینی (ره)
یکشنبه, 30 فروردين 1394
اشعار امام خمینی (ره) توسط دکتر حسین محمدزاده صدیق در سالهای  1368 تا 1370 ترجمه... ادامه مطلب ...
IMAGE ابو العلاء معرّی‌نین «فخریّه» قصیده‌سی‌نین تورکجه ترجمه‌سی
پنج شنبه, 29 اسفند 1392
دوقتور ح. م. صدیق عرب ادبیاتینا چوخ قدیم زمانلاردان رغبت بسله‌میشدیر. من اؤزۆم 1346... ادامه مطلب ...
IMAGE حبیب ساهر، حسین دوزگونون باخیشیندا
سه شنبه, 04 ارديبهشت 1397
نعمت مسگری حبیب ساهر چاغداش دورده بلکه ده آذربایجانین ان بؤیوک، ان گوجلو، ان... ادامه مطلب ...
IMAGE تحلیل فولکور در آثار دکتر صدیق (‌از دیدگاه زبان و محتوا) - قسمت دوم
یکشنبه, 14 دی 1393
فاطمه بهرامی صالح قصه های کچل    این مجموعه که به نام دنیای قصه‌ی بچه‌ها چاپ شده... ادامه مطلب ...
IMAGE مشروطیت دؤنمینده فعالیت گؤسترن نسیم شمال
پنج شنبه, 16 مرداد 1393
دکتر ح. م. صدیق ملک الشعرای بهار بیر شعرینده دئییر: احمدای سید اشرف خوب بود،... ادامه مطلب ...
IMAGE یک روز در خاف (سفرنامه) قسمت چهارم
چهارشنبه, 11 تیر 1393
دکتر ح. م. صدیق فولکلورپژوه خافی دوستان همراه، عصر ساعت 7 از نگهبان موزه‌ی... ادامه مطلب ...
IMAGE مخزن الاسرار نظامی با ترجمه‌ی منظوم ترکی ابوالفضل حسینی (حسرت)
سه شنبه, 07 بهمن 1393
مثنوی «مخزن الاسرار» اثر نظامی گنجوی با ترجمه‌ی منظوم ترکی «دکتر سید ابوالفضل... ادامه مطلب ...
IMAGE منتخب الخاقانی فی کشف حقایق عرفانی (بیرینجی بؤلوم)
یکشنبه, 26 آبان 1392
مولف: ملا عبدالله زنوزی - تورکجه‌یه چئویرن: دکتر حسین محمدزاده صدیق. اؤن سؤز... ادامه مطلب ...
IMAGE سخنرانی دکتر ح. م. صدیق پیرامون ادبیات عاشیقی آذربایجان در فرهنگسرای مهر
شنبه, 25 مهر 1394
فرهنگسرای مهر در اولین جلسه سلسله برنامه های جستاری در موسیقی به بررسی تخصصی... ادامه مطلب ...
IMAGE سنگلاخ، گنجواژه‌ی امیر علیشیر نوایی
شنبه, 25 بهمن 1393
متن سخنرانی دکتر حسین محمدزاده صدیق در همایش امیر علیشیر نوایی. مشهد مقدس،... ادامه مطلب ...
سالشمار زندگی استاد شهریار
شنبه, 12 مرداد 1392
در این جا سالشمار زندگی و حیات ادبی شهریار را بر کتاب می‌افزایيم. این سالشمار را... ادامه مطلب ...
شهريار و بولود قاراچورلو سهند
شنبه, 12 مرداد 1392
مقاله‌ی «شهریار و سهند» درباره‌ی روابط ادبی شهریار با حماسه‌پرداز بلندآوازه‌ی... ادامه مطلب ...
IMAGE «خسرو و شیرین» نظامی و «فرهاد و شیرین» امیر علیشیر نوایی
یکشنبه, 06 ارديبهشت 1394
دکتر ح. م. صدیق («سهند» هفته‌لیگیندن بیر قطعه- سال 1374) هفته‌لیگیمزده «نظامی... ادامه مطلب ...
IMAGE مراغه‌لی اوحدی و تبریزلی صائب
پنج شنبه, 03 ارديبهشت 1394
دکتر ح. م. صدیق (سهند هفته‌لیگی‌نین ادبی یازیلاری - چهارشنبه 17 خرداد 1374- شماره 257)... ادامه مطلب ...
تورکجه شعر بیلگیسی - بئشینجی درس
شنبه, 12 مرداد 1392
تک هجالي قوشغولار  بئله‌ليکله بحث لريميزده شعريميزين جوت هجالي قاليبلاري‌نين... ادامه مطلب ...
تورکجه شعر بیلگیسی - دؤردونجو درس
شنبه, 12 مرداد 1392
جوت هجالي اؤلچولو شعرلرده دوراقلار جدولي  1.     دؤرد هجالي اؤلچو: 2+2 1+3 3+1  ... ادامه مطلب ...
شرح منظوم چهل کلام
جمعه, 08 مرداد 1400
شرح منظوم چهل کلام (سروده ی حریمی) (شاعر قرن ۱۲)   هدیه ی دکتر صدیق در آستانه ی عید... ادامه مطلب ...
حسین دوزگونون شعری (شهید «ثقة الاسلام»ین خاطره‌سینه)
شنبه, 23 فروردين 1393
دوغوم (شهید «ثقة الاسلام»ین خاطره‌سینه) - 1 – اَشْهَدُ اَنَّ عَلیًّ وَلیُّ الله... ادامه مطلب ...
IMAGE عکس دسته جمعی اختتامیه همایش علیشیر نوایی
سه شنبه, 28 بهمن 1393
دکتر ح. م. صدیق عضو هیئت علمی همایش امیر علیشیر نوایی (دانشگاه فردوسی مشهد، بهمن 1393)... ادامه مطلب ...
IMAGE گزارش تصویری از کنگره جهانی جاده ابریشم در دانشگاه استانبول
جمعه, 10 آبان 1392
استاد دکتر صدیق روز پنجشنبه عصر پس از پایان کنگره جهانی جاده ابریشم واقع در... ادامه مطلب ...
IMAGE لوح تقدیر کنگره جهانی جاده ابریشم- دانشگاه مدنیت استانبول
چهارشنبه, 15 آبان 1392
لوح تقدیر کنگره جهانی جاده ابریشم دانشگاه مدنیت استانبول آبان ماه 1392 ادامه مطلب ...
IMAGE لوح تقدیر هشتمین کنگره تورکولوژی دانشگاه استانبول
چهارشنبه, 17 مهر 1392
لوح تقدیر هشتمین کنگره جهانی تورکولوژی به استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق مهرماه 1392 ادامه مطلب ...
IMAGE معرفی کتابخانه دکتر حسین محمدزاده صدیق
جمعه, 11 مرداد 1392
كتابخانه‌ی وقفی استاد، كتابخانه‌ای است كه بنیانش از سال 1334 شكل گرفت. یعنی از... ادامه مطلب ...
شماره 12: نیمه پنهان هستی
یکشنبه, 11 ارديبهشت 1401
به یاد استاد ناظر بیوک ملایی عقل ورق ورق بگشت، عشق به نکته یی رسید / طائر زندگی برد... ادامه مطلب ...
شماره 12: ناظر شرفخانه ای از نگاه دیگران
یکشنبه, 11 ارديبهشت 1401
ناظر شرفخانه ای از نگاه دیگران   زنده یاد یحیی شیدا شاعر، ادیب و روزنامه نگار... ادامه مطلب ...

 

 

 

Şanlı Türkcəmiz

Hər gün Xiyabani nütq söyləyir,

Arzusun, amalın hey bəyan edir.

Türkcə danışırdı fəsahət ilə,

Varlı Türkcəmizdə bəlağət ilə.

Dinləyənlər bütün heyran olurdu,

Əcəm hənasının rəngi solurdu.

Gözəl danışırdı Türkcəmizi o,

Ucabaş edirdi hər gün bizi o.

Könlü də, dili də maliydi elin,

Düz evlad unudmaz, danmaz öz dilin.

Qiyam qaldırmışdı şanlı Türkcəmiz,

Əymirdi Tehrana qəhrəman Təbriz.

Tehranlı özünə əydirəcəkdir,

Atlanıb Tehrana o gedəcəkdir.

Təzyiqlərə mə′ruz qalmış dilimiz,

Batil caynağında əsir elimiz,

Çiçəklənir indi, gülürdü indi,

Əhsən deyənlər, on yox, yüz yox, min di...

O, hər gün Təbrizdə bir nütq edirdi,

Məclisə «Rəf′ət»lə birgə gedirdi.

Dəyişirdi xəlqin mə´nəviyyatın,

Hər gün hiss edirdi səsin həyatın.

«Mə´nəvi təhəvvül gərək millətə,

Toplanın!»

Deyirdi hər gün ümmətə.

Bəliğ natiq idi, fəsih bir xətib

Türkcə-farsca yaza bilən bir ədib.

Birinci nütqündə opurtonizmi,

İfşa etdi dərin filosof kimi.

Birlikdən danışdı ikinci gündə,

İttihad qoxurdu onun sözündə.

«Milli hakimiyyət» üçüncü misdaq,

Olmuşdu nütqünə, onun sən bir bax,

Nə deyir? «- xaindir.» deyir: «- millətə.

Pul ilə seçilən hər nümayəndə!»

«Rə′y, polad qoludur, millətimizin,

Duracaq başında dövlətimizin!

Milli hakimiyyət əzəmətli dir,

Bu qudrət, bu izzət çox heybətlidir.»

Başqa bir nütqündə dedi: «- El! Öyün!»

El iradəsindən danışdı o gün.

«- Millət molududur.» dedi: «hukumət.»

«- Ona görə hakim olmalı millət.»

Dedi: «cəmaət bir mə′lum quvvədir»,

«- Kim deyir anonim bir məchulədir?»

«Tehran qorxacaqdır bizdən o gün ki,

Ondan hesab çəkib deyək: bəs hanı?»

«- Biz ilkcə Təbrizi, Azərbaycanı,

Sonra da Tehranı, bütün İranı.

Təcəddüdə sarı sovq verərik,

İrana əmniyyət biz gətirərik.»

 

Öcək-böcək!

Xiyabani «casus» adlandırıldı,

Ədəbsiz-kəmalsız dillər ucaldı.

Millət lakin buna qulaq asmadı,

Rusdan Almandan da gəlib bac aldı.

 

Özünü öldürdü «Kurət Vestru»

Rus girdi qınına, Fıransa qaçdı,

Alman binasına girən namərdlər,

İnqilabçılara hey atəş açdı.

 

«Qazaq xana» gəlib təslim olmadı,

Xəlqi incidirdi hər gün qazaqlar.

Əcnəbi əmrilə, Rus fərmanilə,

Günün bu millətin eyləyirdi tar.

 

Otuz bir xurdadda doşənbə günü,

Xiyabani gəlib nütüq söylədi.

Gözünü bağladı, ağzını açdı,

Bütün qazaqları təhdid eylədi:

 

«- Milli hakimiyyət istəyir millət,

Xoş gəlmir əlbəttə əcnəbiyə bu.

Millət çörəyini yeyən qazaq da,

Rus dəyirmanına hər gün tökür su.

 

Bu gündən şəhərdə silahlı gəzsə,

Cəsədi küçəyə səriləcəkdir.

Qazaq hər bir kəsə cəsarət etsə,

Millət onu burda məhv edəcəkdir!»

 

Qazaqlar dağıldı öcək-böcək tək!

Girdilər bir bə bir «Qazaq xana»ya.

«Eynöddövlə» qorxub girdi evinə,

Ala qapıçılar düşdülər haya.

 

Hər gələn qonağa üz verməz Təbriz,

Bu şəhərin «Qonaq qırdı»sı da var.

Xor baxmaq istəsə Təbrizə kimsə,

Donmuş daşa dönüb bir yerdə qalar.

 

Özlərin satanlar pis bir zadlara,

Cəhalətə düşmü, biliksiz olmuş.

Aslanlar yurdunda öcək-böcəyin,

Bağrıda çatlamış, rəngi də solmuş!

 

Yaşasın azadlıq

«Təbriz qailə»sin yatırdmaq üçün,

Yerindən oynadı dərbar büsbütün.

Tehrandan bir daha, bax, Eynöddövlə,

İki yüz min tümən pul aldı yenə.

Dedi: «- Dağıdaram mən məşrutəni

Yağılar əlindən allam vətəni!

Vermərəm əllərə Ala qapını,

Öldürrəm bir anda Xiyabanini!»

Tehran inanırdı Eynöddövləyə,

Vəliəhdin evi ordaydı hələ.

Tir ayının üçü, pəncşənbə günü,

Xiyabani aldı Ala qapını.

Dedi: «- firqəmizin siyasi yeri,

Buradır təcəddüd, kiçik binani-

Mədəni işlərə ixtisas verin

İnqilab səsilə qabağa gedin.»

 

O gün şadyanalıq edirdi Təbriz,

«Eynöddövlə»dən day qalmamışdır iz.

Vasmınca qaçmışdı av adı ilə,

Tehrana qayıdıb qaçdılar yenə.

Allah yardım etməz günahkarlara,

Yaxalayacaqdır, qaçsa da hara.

 

«- Yaşasın azadlıq!» səsi ucaldı,

Təbrizi İnqilab nəfəsi aldı.

Uşaq, qoca, cəvan, hey, dəstə-dəstə,

Gəlirdi bir-bə-bir «təcəddüd» üstə.

Oradan yollanıb «Ala qapı»ya,

«- Yaşasın, Yaşasın!» hey deyə-deyə.

 

Umumi əfv

Xiyabani o gün Ala Qapıda,

Əfv fərmanını sâdir eylədi.

Muqəddəs arman sahibi insan,

«Bağışlayın, keçin!» xəlqə söylədi.

 

Ala Qapı içrə Qur′an oxundu,

Aldı hukuməti özü əlinə.

Qudrəti millətə qaytardı o gün,

Söz vermişdi böyük şanlı elinə.

 

«Mirza Küçük Xan»a peyğam yolladı,

Dər hal «Hacı Axund» cəngələ getdi.

«Birgə həmlə edək Tehrana, qardaş!»

Bu peyğam «Mirza»ya əlbəttə yetdi.

 

Burda qurulmuşdu ulu hukumət,

Ən gözəl günlərin yaşadı Təbriz.

Əmniyyət hər yerə hakim olmuşdu,

Şərarətdən daha qalmamışdır iz.

 

Xəyalım dənizi mənim dərindir,

Cuma bilməzsən, sən bir nəhəng olsan.

Könlümün dünyası intihasızdır,

Gələ bilərsən, sən, ümidə dolsan.

 

Təbrizi xəyalda təcəssüm eylə,

Durnalar göylərdə qatarlanırlar.

Badam ağacları ağ çiçək açır,

Qış gedir, hər yanı bürüyür bahar.

 

Arxlardan arxmaqda bal şəlaləsi,

Yaşıllıq şəhərdə ucsuz, bucaqsız.

Tüstü qalxır bütün damlardan göyə,

Kimsə qalmamışdır gecə ocaqsız.

 

Qur′an təlavətin dinləyir hamı,

Minarədən qalxır əzan nəğməsi.

Mə′buda baş əyir gün batan çağı,

Hər kəs məscidlərdə qaldırır səsi.

 

Əsil mə′nəviyyat bürüyür yurdu,

«Rüşdiyyə»lərdə burda bərpa edilir.

Təskin tapır qəlbi, şair də deyir:

«- Səadətə doğru Təbrizdir gedir.»

 

O qızıl dövranı tarix unudmaz,

O günlər baharın gəlin çağiydi.

Təbriz bir şəhər yox, bir hukumət yox,

Həyat nəfəsiydi, izzət bağiydi.

 

Mələklər göylərdən yenərək yerə,

Çiçək yağdırdılar Təbriz üstünə.

Lâkin, hər zamanda olduğu kimi,

Əhrimən durmuşdu onun qəsdinə.

 

Didərginlik

Tarix döndü, bir gün, başqa bir «dövlə»-

«Baş vəzir» məqamın keçirtdi ələ.

Rusvay olub qaçdı «Vusuquddövlə»,

Gəldi iş başına Muşiruddövlə!

«Muxbirussəltənə» oldu valisi,

Hiyləkar o tülkü bilirdi işi.

Şəhrivər ayında gəldi Təbrizə,

Çökmüşdü «dövlə»lər burada dizə.

Lâkin bu tülkünün çantası dolu,

Hiylələr, məkrlər ilə dopdolu.

Simasi dəyişik qəlbi qapqara,

Özüdə bilirdi kim gəlmiş hara.

Təbrizə baş əyir geniş üfüqlər,

Bilir «Mehdiqulu», əyməz bu şəhər.

Kainat borcludur, dünya borcludur,

Təbriz dünyasına, səma borcludur.

Dizə çökdürmək çin belə şəhəri,

Hiylənin, riyanın çox var əsəri.

Qaldı şəhr içində on-on iki gün,

Sonra etdi Qazaq Xanada düyün.

 

Son nütq

Oğlunu o gecə qucaqlamışdı,

Ona ana qədər bağlıydı Təbriz.

Yanıb alışırdı ana adına,

Tarixdə qoyurdu muqəddəs bir iz.

 

Son kərə olaraq Ala qapıda,

O axşam minbərdə bir nütq söylədi.

Boğazından qopan e′tiraflara,

Allahı, mələyi şahid eylədi:

 

Mənim sözüm budur: «- Eşitsin hamı,

İslamın, qur′anın yurdudur bura.

Biz islam quluyuq, mə′nəvi qulu,

Dönmərik bu yoldan getsək də hara.»

 

O gün Zihəccənin son günü kimi,

Kədərlə yad etdi məhərrəmlikdən.

Dedi: «- Dinləyin siz İmam Hüseyn(s)in,

Vida′ xutbəsini bir az dərindən.

 

Bax! İmam Hüseyn(s) tək mən də deyirəm,

Ölkədən yığışsın zülmün bəsati.

Məni öldürsələr, dara çəksələr,

Atmaram muqəddəs ulu inadi.»

 

***

 

Bu, son nütqü idi Xiyabaninin,

Qanadın sərmişdi qaranlıq gecə.

Səhər nə doğacaq heç bilinmirdi,

Ulu fâciəni mən yazım necə?

 

Riyâkarlıq

Muxbirüssəltənə, hiyləkar tülkü,

O gecə hərzada bir səqqə vurdu.

Unutdu azadlıq iddiaların,

Dedi qazaqlara: «- Kodita edin!

Öldürün, yandırın, dağıdın, yıxın!

Onun axırına, sonuna çıxın!

Boğun hər bir yanda azadlıq səsin,

Millətin boğazın, kəsin nəfəsin.

Əsməsin dağlarda bir də yaz yeli,

Ötürün şəhərə güclü, gür seli!

Qurudun ürəkdə arzu çeşməsin,

Boğun hər bir yanda azadlıq səsin!...»

 

***

 

Şəhrin altı aylıq əmniyyətini,

Pozmağa sərf etdi o himmətini!

Şəhrivər ayının iyirmi biri,

Gecə vaxtı, Qazaq aldı şəhəri.

Həmlə eylədilər Ala Qapıya,

Qan qusdurdular o gecə hamıya.

Öldürüb, qan töküb, od yandırdılar,

Donun yığıb köçdü ölkədən bahar.

Əmniyyət pozuldu, zülm aldı yerin,

Yenə böyük millət oldu didərgin.

Üç yüz evi Qazaq qârət eylədi,

Tülkülük tarixdə bax gör neylədi?

«Muxbirüssəltənə» girəndə şəhrə,

Üç günlük qârətə verdi icazə.

Sonra «Xiyabani» cənazəsini,

İstəyib qazaqdan, «- tez gətir!» dedi.

 

«Xiyabani» səhər dəstnamaz aldı,

Təht əl-hənkini boynuna saldı.

Həsən, Haşım, Mahmud, Rubab, Fâtimə,

Namaza qalxdılar anayla birgə.

Namaz qurtarmamış döyüldü qapı,

«Sərtip zadə» idi. «- Gəlmə heç bəri.»

Dedi: «Evdə qal, heç eşiyə çıxma,

Gözlə məni gəlim sənin dalınca.»

Lâkin o gəlmədi nahara qədər.

Şeyx Məhəmməd qaldı, etsin nə təhər?

Mən yaza bilmərəm, sən düşün dərin:

Bax qızım, yerinə «Sərtip zadə»nin,

Qazaqlar gəldilər gün orta çağı,

Tutsunlar bu evdə bir «Ulu yaği».

Xiyabani damdan qaçırdı dama,

Xeyrünnisa verdi tüfəngi ona.

Vurdular Qazaqlar «Xeyrünnisa»ni,

Elə bil Zeynəb(s)i ya ki Zəhra(s)ni.

Kiçik uşaqları əsir etdilər,

Kitabın dağıdıb şeyxin, getdilər.

 

Söz verdi

«Şeyx Həsən Əli»yə sığındı rəhbər,

Şeyx, şucaət ilə göstərdi hünər.

İçəri həyətə Xiyabanini

Aparıb, gizlətdi o fədayini:

Qur′an fədayisin, dil fədâyisin,

İslam fədayisin, el fədayisin.

Günəşi gizlətdi bir zerzəmidə,

Şeytan at oynadır, bax sən taleə!

O gecə, o evdə kimsə yatmadı,

Başından pərişan fikri atmadı.

Xəyallar o gecə göylərə uçdu,

Dedilər: «- Muqəddəs arzular puçdu!»

Gözlərdə göz yaşı həlqələnirdi,

Göydən yerə mâtəm hey ələnirdi.

Sabaha yollanan arzu qonağı,

Yandıra bilmirdi bircə çırağı.

Dedi ki: «- Əzan ver!» Şeyx Həsən Əli:

«- Gedim başdan savum başa gələni.

Danışım Muxbirüssəltənə ilə,

Səni əfv eylədi o kafir, bəlkə!»

Xiyabani dedi: «- Cənab Şeyx! Aman!

Mə′nəvi məqamın yüksəkdir utan!

O namərdcəsinə vurubdu xəncər,

Namərd ilə dostluq olur nə təhər?»

Şeyx dedi: «- Qoy gedim bəlkə tapdım yol,

Sən də bir az dəyiş, bir az sakit ol!»

Xiyabani dedi: «- Cənab Şeyx! Dinlə!

Əvvəl ilqarım var mənim dinimlə.

Muqəddəs bu yolda şəhid olmağı,

Seçmişəm seçmərəm alçaq qalmağı.

Mənə də sənə də Hüseyn(s) movladır,

Başımız üstündə vardır bir qadir.»

Üzünü, gözünü öpdü Şeyx onun,

Dedi: «- Qal evimdə sən, olsun bugün.»

Şeyx Məhəmməd ona birdə söz verdi:

«- Görsəm mən evində sənin Qazaqı,

Mərmi oynatmaram, tüfəng atmaram,

Mən bu macəraya səni qatmaram.»

 

Şəhadət

O gün birdən birə ikindi çağı,

Həyətdə Şeyx gördü dörd beş Qazaqı.

Əlində tüfəngi vura bilərdi,

Ayağı üstündə dura bilərdi.

Bir ləhzə düşündü, vermişdi ilqar,

Öz-özünə dedi indi üç yol var:

«- Birinci yol, həmən təslim olmaqdır,

Bu yolu seçən hər bir kəs alçaqdır.

İkinci budur ki Qazağı vuram,

Bir daha tərpənib ayağa duram.

Bu da mümkün deyil, dosta verdim söz,

Mənim əməlimə dünya tikib göz.

Ona dedim ki: «Mən etmərəm də′va.

Bax, sənin evində salmaram ğovğa.»

Üçüncü yol qalmış: şəhadət yolu,

Düzgünlük, sədaqət, eşq ilə dolu.»

 

***

 

İyirmi ikinci gün şəhrivərdə,

Matəm öz qanadın sərmişdi yerə.

Bir daha Aşura təkrar olurdu,

Bir bağrı qan lalə yenə solurdu.

Bir başqa şəhidə məzar qazıldı,

Onun baş daşına belə yazıldı:

«Eşqin me′racına şəhid qavuşdu,

Mələyi də ötdü, göydən savuşdu.

Fəzilət şəhidi uçdu göylərə,

Cəsədi orada sərildi yerə.

əqidə uğrunda, məram uğrunda,

məsləki uğrunda, inam uğrunda,

şəhid oldu, Hüseyn(s) movlası kimi.

Ağrısı ağrıdır mənim qəlbimi.»


 

Fatəhə

Cəsədi süründü xiyavanlarda,

Yüz minlər quruldu xətm o şəhidə.

Qəsbkar bağladı hər bir məscidi,

Təbrizdə ürəklər döndü məscidə.

 

Bir də «Sadiqiyyə» mədrəsəsində,

Gizlicə fâtəhə oxundu ona.

Hər kəsin ağzından atəş yağırdı,

Bazarda, küçədə çox yana-yana.

 

Ağladı Tehran da, Rəşt də, Şiraz da,

Həqqin bardağilə sirab olanlar.

Deyib ağlaşdılar Fars şairləri,

İnsanlıq mülkünə qədəm qoyanlar:

 

«Məzlum Xiyabani» qanı qaynasa,

Bütün kəfən geyər İran ölkəsi.

Göylərdə tüfəngi onun oynasa,

Bürüyər dünyanı həqqin nəfəsi.