قارا مجموعه گردآوری دکتر حسین محمدزاده صدیق
اکبر حمیدی علیار
بو کتابین بیرینجی جیلدی1380- نجی گونش ایلی، 176 صحیفه و 9 بؤلومده، چاغلاشدیریلمیش املا ایله ترتیب وئریلیب. کتابین فارسجا یازیلمیش اوچ صحیفه‌لیك گیریشینده اوستاد صدیق جنابلاری، ایلك اؤنجه 1347- نجی ایلده، حمید آراسلی‌نین بیر اثرینده «قارا مجموعه» آدینا راست گلدیگینی بیلدیرركن، ایللر بویو بو کتابین ایزینه دوشوب طاغوت دؤورونون سونونا قده‌ر بیر نتیجه آلا بیلمه‌مه‌سینی خاطیرلایظر، 1358ده استانبول شهرینده تحصیل آلیب تدقیقات آپاردیقی حالدا اورانین کتابخانالاریندا بیر نئچه رساله‌نی، شیخ صفی و اونون مریدلری حاققیندا الینه كئچیریر و هابئله صفی تخلصی ایله یازیلان نئچه شعر دیوانینادا راست گلیر و بونونلا یاناشی تأسفلندیریجی بیر نتیجه ده بو تدقیقاتدان چیخاریر اودا بو كی استانبول شهری‌نین 400دن آرتیق خطی کتابلار ساخلانیلان کتابخانالاریندا بیر دونیا توركجه متنلر و کتابلار وار كی تورك دونیاسینا یادلاشیب و تانینمامیش قالیب و بو ایشین سببلریندن توركیه‌ده الیفبا دگیشیكلیگی یارانماسینا اشاره ائدیرلر.
آنجاق حؤرمتلی اوستاد 32 ایل قارا مجموعه‌نین فیكرینی باشیندا دولاندیراندان سونرا 1379دا شیخ صفی‌نین رساله‌لری‌نین بیرینده «سنه قارا مجموعه‌دن بیر حیصه یازدیم ... » جومله‌سینه اوغرادیقدا و دالیسینجا استانبولدان گتیردیگی یادداشلارا مراجعت ائدیب و البویوروق رساله‌سینی تاپدیقدا بو سیررین باشینی آچیر و قارا مجموعه‌نین حقیقتینی كشف ائدیر و نهایت بو نتیجه‌یه گلیب چاتیر كی قارا مجموعه تركیبینده گلن «قارا» كلمه‌سی بؤیوك و حجیملی اولماق معناسیندا، قارا مجموعه ایسه بؤیوك مجموعه دئمكدیر كی شیخ صفی زمانی و اوندان سونرا، اونون مریدلری طرفیندن مختلف عرفان و سیر و سلوك موضوعلاریندا نثر و نظم صورتینده یازیلیب بیر یئره توپلانارمیش و بوتون زاویه‌لر و خانقاهلاردا، حق و حقیقت طالبلرینه تدریس اولارمیش؛ بو حقیقتین كشفیندن سونرا، اوستاد مختلف الیازمالار و چاپ اولموش قایناقلاردا شیخ صفی‌نین شعرلری و اونون آدینا یازیلان رساله‌لری و داها دوغروسو، مریدلری‌نین دیلیندن قلمه آلینان نصیحتلر و گؤستریشلرینی توپلاییب و قارا مجموعه عنوانیندا چاپا یئتیریب، البته بو نتیجه‌یه‌ده چاتیبلار كی بو توپلولارین قارامجموعه آدلانماسی شیخ صفی‌نین اؤز یازدیقی قارامجموعه آدلی بیر اثرین یارانماسیندان ایره‌لی گلیر كی هله‌لیك اوندان اثر یوخدور.
و اما بؤلوملر
پروفسور صدیق جنابلاری کتابین اؤن سؤز عونوانلی 1- نجی بؤلومونده شیخ صفی‌نین حیاتی حاققیندا معلومات وئره‌ركن باشقا یازیچیلارین طرفیندن عنوان اولان غلط معلوماتلاری، ای جومله‌دن كسروی‌نین «شیخ صفی و تبارش» آدلی كتابینی آیدین سند و دلیل ایله رد ائدیر و اونون بیر تورك شیعه اولدوغونو، تاریخین شهادتی ایله ثبوته یئتیریر. بو بؤلومون سونوندا اوستاد، شیخین 2 توركجه، 2 فارسجا و 1 عربجه اثرلرینی آد آپاردیقدان سونرا، مختلف دؤولرین املا فورمالارینا و نثر نوعلارینا اشاره ائدركن بو کتابین نثرینی ساده نوع بیلدیریر و نهایت بیر آجی حقیقتی‌ده وورغولاییر كی بیزیم توركجه الیازما کتابلاریمیزدان ایراندا هله یوزده بئشی فهرست اولونماییب قالسین كی چاپ اولا!
2- نجی بؤلومده شیخ صفی‌نین توركجه شعرلری یئرله‌شیب و بونا گؤره كی اوستادین دگه‌رلی تدقیقاتی اساسیندا تذكره‌لرده، صفی تخلصی ایله اللی‌یه یاخین شاعیردن آد گئدیب و شیخ صفی‌نین شعرلری قاریشمیش بیر وضعیته گلیب چیخیب، اوستاد بوردا 5 توركجه غزل و قطعه، «ملك» کتابخاناسیندا كی صفی دیوانیندان و 11 غزل، قطعه و روباعی ایسه، تهران دانشگاهی کتابخاناسیندا اولان الیازمادان گتیریبلر و اتك یازیدا متن فرقلری گؤستریلیبدیر.
3- نجو بؤلومده گیلكجه شعرلر، اوستادین مختصر شرحی ایله گلیبلر، بیلدیگینیز كیمی، شیخ صفی، گیلانلی شیخ زاهدین كوره‌كنی اولوب 20 ایلدن آرتیق اونون یانیندا قالدغقینا گؤره گیلَك دیلینی یاخشیجا اؤیره‌نیب بو دیلده شعرده یازیبدیر.
4- نجو بؤلوم فارسجا شعرلردیر كی اوستاد بو شعرلری الیازمالاردان یوخ، بلكه چاپ اولموش قایناقلاردان گؤتوروب و بیر نئچه‌سینی تذكره‌لرده ایزله‌یركن باشقا بیر صفی‌دن اولدوغونو دوشونوبلر و بونا گؤره‌ده شیخ صفی‌نین فارسجا شعرلرین آییرد ائتمگه‌خاص بیر تدقیقاتی باشقا عالیملره تكلیف ائده‌رك بو بحثدن چوخ اؤترو كئچیبلر.
5- نجی بؤلوم اختصاص تاپیب البویوروق رساله‌سینه كی شیخ صفی‌نین مریدلری طرفیندن و عومیتله بؤیوك اوغلو شیخ صدرالدین دیلیندن، سؤال- جواب صورتینده و امّته تعلیم اوچون، 50 حیصه‌ده یازیلیب كی اوستاد بیر نئچه حیصه‌سینه شاه اسماعیل ختایی‌نین شعرلرینی اویغون اولاراق تفسیر عونوانیندا داخیل ائدیبلر.
6- نجی بؤلوم، الیازمادا البویوروق رساله‌سی‌نین ضمیمه‌سیندن آلینان «یول اهلینه قیلاووز» رساله‌سی‌دیر كی چوخ احتمال وئریبلر شیخ صفی‌نین اؤزو یازیبدیر و بو رساله‌ده آرتیق ساییلی و عددی تعلیمات گئدیر.
7- نجی بؤلوم مزكی النفوس رساله‌سی‌دیر كی اونا «طریقت فرمانی»دا دئییلیب و اشرف اوغلو عبدالله رومی اونو تدوین ائدیب و اوستاد اونو توركیه‌ده فاخیر ایز طرفیندن نشر ائدیلن بؤلوملردن گؤتوروب و اونو ، بیر یئرینده شیخ صفی‌نین مولوی مثنوی‌سینه یازدیقی شرحدن سؤز گئتمه‌سینه گؤره چوخ اؤنملی سانیبلار، بو رساله‌ده بیر نئچه حكایت‌ده داخیلدیر كی سلوك مرتبه‌لری و مرحله‌لرینه اشاره‌دیر.
8- نجی بؤلوم كؤنول رساله‌سی‌دیر، بو رساله‌نین آدی محتواسیندان آلینیب نییه كی بوردا، انسان وجودینده، كؤنولون حق و حقیقت و تانری یا خاص اولدوغونو تأكید ائدیر و كؤنولو هر نه‌دن بوشالدیب الله محبتینه یئر وئرمه‌گی طالیبه واجیب گؤرور و هابئله وحدت وجود فلسفه‌سی بوردا طرح اولونور.
9- نجو و سونونجو بؤلوم صفوة‌الصّفا رساله‌سی‌دیر كی بو بؤلومون اوّلینده شیخ صفی‌نین اوغلو، شیخ صدرالدین‌دن بیر سیرا معلومات وئره‌ركن، اوستاد، بو رساله‌نی قارامجموعه‌نین بیر پارا بؤلوملری‌نین فارسجا ترجمه‌سی اولدوغونو قئید ائدیر كی اونو صدرالدینین امری ایله، اردبیللی بزاز اسماعیل اوغلو توكّل یازیب، بو رساله‌ده بیر نئچه مقدس قرآن آیه‌لری‌نین شرح و تفسیری شیخ صفی‌دن سؤال اولوب و اونون دیلیندن مختصر جوابلار قلمه آلینیب.