بینابدان گلن سس
یکشنبه, 14 فروردين 1401
بینابدان گلن سس (مقاله منتشر شده درگاهنامه بناب‌شناسی، شماره ۱)   دکتر ح. م. صدیق  ... ادامه مطلب ...
IMAGE داستان های حماسی کوراوغلو
یکشنبه, 14 فروردين 1401
کوراوغلو   داستان های حماسی کوراوغلو با مقدمه و نظارت فنی دکتر ح. م. صدیق انتشار... ادامه مطلب ...
شماره 12: «مرا ببوس»، «گل اوپ منی» و «آچیل سحر» ترانه لری نین شاعرلری
یکشنبه, 11 ارديبهشت 1401
«مرا ببوس»، «گل اوپ منی» و «آچیل سحر» ترانه لری نین شاعرلری دکتر ح. م. صدیق «مرا... ادامه مطلب ...
پیشگفتاری بر دیوان همای مشکینی
یکشنبه, 14 فروردين 1401
مقدمه   آن چه زیر دست خواننده است، مجموعه ی اشعاری است از شاعری متعهد، متدین و... ادامه مطلب ...
IMAGE اعطای نشان عالی خدمت به دکتر حسین محمدزاده صدیق
پنج شنبه, 30 فروردين 1397
پنجشنبه 17 اسفند 1396 مراسم جشن با شکوه استقلال کانون مردم‌نهاد وکلای دادگستری در... ادامه مطلب ...
IMAGE اهمیت چاپ جدید سنگلاخ در موضوع اشعار ترکی و فارسی
جمعه, 03 دی 1395
(پژوهشنامه‌ی خاورشناسی نسخه (شش‌ماه نامه)، ج 16، ش 42، سال 2016 م.) دوچنت دکتر اسرافیل... ادامه مطلب ...
IMAGE مصاحبه‌ی شمس نگار با دکتر ح. م. صدیق به مناسبت سال یونس امره
چهارشنبه, 30 فروردين 1396
سؤال اول: با توجه به این که یکی از موارد مورد پژوهشی و کتب منتشره حضرتعالی درحوزه... ادامه مطلب ...
IMAGE مصاحبه با دکتر ح. م. صدیق، ترکی‌پژوه و محقق خستگی‌ناپذیر
پنج شنبه, 21 مرداد 1395
چندی پیش در آستانه‌ی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران (اردیبهشت 1395) مصاحبه‌ای با... ادامه مطلب ...
IMAGE انتشار مجموعه شعر «آنا تبریز» سروده رامین عسکریان
شنبه, 23 دی 1396
مجموعه شعر «آنا تبریز» سروده‌ی دکتر رامین عسکریان با مقدمه‌ی دکتر ح. م. صدیق توسط... ادامه مطلب ...
IMAGE انتشار مجموعه شعر «باشینی اوجا توت ائینالی داغیم» سروده بهمن پورباقری
چهارشنبه, 20 دی 1396
مجموعه شعر «باشینی اوجا توت ائینالی داغیم» سروده‌ی بهمن پورباقری (حسرت) در 96 صفحه... ادامه مطلب ...
IMAGE Nəsiminin məzhəb, məslək və milli mənsubiyəti
جمعه, 15 آذر 1398
Qeyd. Dekabrın 5-də Bakıda "Nəsimi 650: haqqın carçısı" mövzusunda beynəlxalq elmi-praktik konfrans keçirilib. Həmin konferansda Prof.... ادامه مطلب ...
Nəsiminin Qəzəlinin Şərhi
جمعه, 17 آبان 1398
Nəsiminin Qəzəlinin Şərhi   Prof. Hüseyn M. Sədiq – f.e.d Tehran Pedaqoji İnstitutunun pensiyaya çıxmış professoru    ... ادامه مطلب ...
IMAGE کلمه قصار استاد دکتر ح. م. صدیق (در مواجه با بداخلاقان)
شنبه, 04 آبان 1392
در مواجهه با افراد و گروه هایی که هتاکی و بی ادبی و بداخلاقی خط مشی آنان است باید... ادامه مطلب ...
نگرشهای تو زندگی‌ات را رقم می‌زند
جمعه, 11 مرداد 1392
وقتی بشارتی نیست - 50 -  زماني كه انسان متوجه شود راهي كه در زندگي پيش روي او است،... ادامه مطلب ...
IMAGE دانلود دکلمه‌ی غزلی از حکیم محمد فضولی
شنبه, 15 فروردين 1394
شعر فارسی: حکیم ملا محمد فضولی ترجمه ترکی: حسین دوزگون - دکلمه: شاهرخ نخعی حجم: 5... ادامه مطلب ...
IMAGE دانلود موسیقی مکتب مولویه - نی‌نوازی
دوشنبه, 17 آذر 1393
دانلود نی‌نوازی صوفیان مولویه حجم 10 مگابایت DOWNLOAD برای موارد بیشتر اینجا کلیک... ادامه مطلب ...
IMAGE ترجمه‌ی منظوم ترکی چند شعر امام خمینی (ره)
یکشنبه, 30 فروردين 1394
اشعار امام خمینی (ره) توسط دکتر حسین محمدزاده صدیق در سالهای  1368 تا 1370 ترجمه... ادامه مطلب ...
IMAGE ابو العلاء معرّی‌نین «فخریّه» قصیده‌سی‌نین تورکجه ترجمه‌سی
پنج شنبه, 29 اسفند 1392
دوقتور ح. م. صدیق عرب ادبیاتینا چوخ قدیم زمانلاردان رغبت بسله‌میشدیر. من اؤزۆم 1346... ادامه مطلب ...
IMAGE حبیب ساهر، حسین دوزگونون باخیشیندا
سه شنبه, 04 ارديبهشت 1397
نعمت مسگری حبیب ساهر چاغداش دورده بلکه ده آذربایجانین ان بؤیوک، ان گوجلو، ان... ادامه مطلب ...
IMAGE تحلیل فولکور در آثار دکتر صدیق (‌از دیدگاه زبان و محتوا) - قسمت دوم
یکشنبه, 14 دی 1393
فاطمه بهرامی صالح قصه های کچل    این مجموعه که به نام دنیای قصه‌ی بچه‌ها چاپ شده... ادامه مطلب ...
IMAGE مشروطیت دؤنمینده فعالیت گؤسترن نسیم شمال
پنج شنبه, 16 مرداد 1393
دکتر ح. م. صدیق ملک الشعرای بهار بیر شعرینده دئییر: احمدای سید اشرف خوب بود،... ادامه مطلب ...
IMAGE یک روز در خاف (سفرنامه) قسمت چهارم
چهارشنبه, 11 تیر 1393
دکتر ح. م. صدیق فولکلورپژوه خافی دوستان همراه، عصر ساعت 7 از نگهبان موزه‌ی... ادامه مطلب ...
IMAGE مخزن الاسرار نظامی با ترجمه‌ی منظوم ترکی ابوالفضل حسینی (حسرت)
سه شنبه, 07 بهمن 1393
مثنوی «مخزن الاسرار» اثر نظامی گنجوی با ترجمه‌ی منظوم ترکی «دکتر سید ابوالفضل... ادامه مطلب ...
IMAGE منتخب الخاقانی فی کشف حقایق عرفانی (بیرینجی بؤلوم)
یکشنبه, 26 آبان 1392
مولف: ملا عبدالله زنوزی - تورکجه‌یه چئویرن: دکتر حسین محمدزاده صدیق. اؤن سؤز... ادامه مطلب ...
IMAGE سخنرانی دکتر ح. م. صدیق پیرامون ادبیات عاشیقی آذربایجان در فرهنگسرای مهر
شنبه, 25 مهر 1394
فرهنگسرای مهر در اولین جلسه سلسله برنامه های جستاری در موسیقی به بررسی تخصصی... ادامه مطلب ...
IMAGE سنگلاخ، گنجواژه‌ی امیر علیشیر نوایی
شنبه, 25 بهمن 1393
متن سخنرانی دکتر حسین محمدزاده صدیق در همایش امیر علیشیر نوایی. مشهد مقدس،... ادامه مطلب ...
سالشمار زندگی استاد شهریار
شنبه, 12 مرداد 1392
در این جا سالشمار زندگی و حیات ادبی شهریار را بر کتاب می‌افزایيم. این سالشمار را... ادامه مطلب ...
شهريار و بولود قاراچورلو سهند
شنبه, 12 مرداد 1392
مقاله‌ی «شهریار و سهند» درباره‌ی روابط ادبی شهریار با حماسه‌پرداز بلندآوازه‌ی... ادامه مطلب ...
IMAGE «خسرو و شیرین» نظامی و «فرهاد و شیرین» امیر علیشیر نوایی
یکشنبه, 06 ارديبهشت 1394
دکتر ح. م. صدیق («سهند» هفته‌لیگیندن بیر قطعه- سال 1374) هفته‌لیگیمزده «نظامی... ادامه مطلب ...
IMAGE مراغه‌لی اوحدی و تبریزلی صائب
پنج شنبه, 03 ارديبهشت 1394
دکتر ح. م. صدیق (سهند هفته‌لیگی‌نین ادبی یازیلاری - چهارشنبه 17 خرداد 1374- شماره 257)... ادامه مطلب ...
تورکجه شعر بیلگیسی - بئشینجی درس
شنبه, 12 مرداد 1392
تک هجالي قوشغولار  بئله‌ليکله بحث لريميزده شعريميزين جوت هجالي قاليبلاري‌نين... ادامه مطلب ...
تورکجه شعر بیلگیسی - دؤردونجو درس
شنبه, 12 مرداد 1392
جوت هجالي اؤلچولو شعرلرده دوراقلار جدولي  1.     دؤرد هجالي اؤلچو: 2+2 1+3 3+1  ... ادامه مطلب ...
شرح منظوم چهل کلام
جمعه, 08 مرداد 1400
شرح منظوم چهل کلام (سروده ی حریمی) (شاعر قرن ۱۲)   هدیه ی دکتر صدیق در آستانه ی عید... ادامه مطلب ...
حسین دوزگونون شعری (شهید «ثقة الاسلام»ین خاطره‌سینه)
شنبه, 23 فروردين 1393
دوغوم (شهید «ثقة الاسلام»ین خاطره‌سینه) - 1 – اَشْهَدُ اَنَّ عَلیًّ وَلیُّ الله... ادامه مطلب ...
IMAGE عکس دسته جمعی اختتامیه همایش علیشیر نوایی
سه شنبه, 28 بهمن 1393
دکتر ح. م. صدیق عضو هیئت علمی همایش امیر علیشیر نوایی (دانشگاه فردوسی مشهد، بهمن 1393)... ادامه مطلب ...
IMAGE گزارش تصویری از کنگره جهانی جاده ابریشم در دانشگاه استانبول
جمعه, 10 آبان 1392
استاد دکتر صدیق روز پنجشنبه عصر پس از پایان کنگره جهانی جاده ابریشم واقع در... ادامه مطلب ...
IMAGE لوح تقدیر کنگره جهانی جاده ابریشم- دانشگاه مدنیت استانبول
چهارشنبه, 15 آبان 1392
لوح تقدیر کنگره جهانی جاده ابریشم دانشگاه مدنیت استانبول آبان ماه 1392 ادامه مطلب ...
IMAGE لوح تقدیر هشتمین کنگره تورکولوژی دانشگاه استانبول
چهارشنبه, 17 مهر 1392
لوح تقدیر هشتمین کنگره جهانی تورکولوژی به استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق مهرماه 1392 ادامه مطلب ...
IMAGE معرفی کتابخانه دکتر حسین محمدزاده صدیق
جمعه, 11 مرداد 1392
كتابخانه‌ی وقفی استاد، كتابخانه‌ای است كه بنیانش از سال 1334 شكل گرفت. یعنی از... ادامه مطلب ...
شماره 12: نیمه پنهان هستی
یکشنبه, 11 ارديبهشت 1401
به یاد استاد ناظر بیوک ملایی عقل ورق ورق بگشت، عشق به نکته یی رسید / طائر زندگی برد... ادامه مطلب ...
شماره 12: ناظر شرفخانه ای از نگاه دیگران
یکشنبه, 11 ارديبهشت 1401
ناظر شرفخانه ای از نگاه دیگران   زنده یاد یحیی شیدا شاعر، ادیب و روزنامه نگار... ادامه مطلب ...

شاعیر موغان دان الیمیزده نشر اولان دؤرد دفترلیک شعر مجموعه‌سی واردیر. بو مجموعه‌نین ایلک دفتری «ساوالان منظومه‌سی» آدلانیر.

«ساوالان منظومه‌سی» چاغداش آذربایجان ادبیاتیندا اوزون شعر و منظومه یازما ساحه‌سینده یئنی بیر آددیم ساییلا بیلر. بو منظومه‌نی بیر معنادا «ساوالان دائرة‌المعارفی» ده آدلاندیرماق اولار. بو ادعانی آیدینلاتماق اوچون آشاغیدا همین منظومه‌نی مرور ائدیرم.

120 صحیفه‌لیک «ساوالان» منظومه‌سی‌نین 40 صحیفه‌سی ایضاحات بؤلومودور. متن ایسه دؤرد بنده بؤلونموشدور:

1. سلطان ساوالان

2. شیروان دره‌سی

3. قاراسو دره‌سی

4. محراب داشی

 

بیرینجی بندین ایکی صحیفه‌لیک باشلانغیجیندا، شاعیر رومانتیک بیر دیل ایله سؤزه باشلاییر:

ساوالان! باخ هاوالان، دردین آلان چوخدو منیم تک،

سئویرم داغ دره‌وی، بت بره‌وی جانلا تنیم تک...

 

شاعیر، باشلانغیجین سونوندا ساوالان حاققیندا بیلگی وئرمک اوچون، اونون اطرافیندا تاریخ بویونجا یاشایان 81 طایفایا اشاره ائدیر و 50 طایفانین آدلارینی نظمه چکیر. اونلارین دوشگه‌رلری اولان 20 یایلاق و 12 بولاغین‌دا آدلاری، طایفالارین آدلارینا آرتیریلیر:

شاملا یوققوش بولاغین ساری قاراقانلی بولاقلار،

جیننی، سسلی بولاغین، آسما، بیغا جانلی بولاقلار.

داغ بولاق، بوزلو بولاق، داش بولاق، آد سانلی بولاقلار،

                                          آخی ائیرانلی بولاقلار،

                                          شانلی مهمانلی بولاقلار.

 

بو شیوه ایله گدیکلر(ص18)دن سؤز ائدیلیر:

آی هازار مُغ گدیگین ائل یولو بیر یئللی گدیک‌دیر،

پاییز ایله یازی هفته گدیگی سئللی گدیک‌دیر.

سایین‌ین چنلی، کولک‌لی، دلی سوو فئللی گئدیک‌‌دیر،

                                          اما بیر ائللی گدیک‌دیر.

 

و یوزدن چوخ کند و داغ آدی(ص20-22) الفبایی سیرا ایله نظمه سالینیر:

نفه‌سین له هر انیش هر یوخوشون اولدو گولوستان،

چاغلایان چشمه‌لرینه ائله‌دین سینه‌وی بوستان.

باخیرام چئوره‌نه اوخوشور گؤرورم جنّته هر یان ...

 

بورادا شاعیر، حتی شعرلرده بو آدلارین جغرافیایی دوروملارینی دا آیدینلادیر:

قاراداغ ساغ دؤشون اولسون، باغری داغ سول دؤشون اولسون،

هایلاق ائل ائلاتی، ائللیک ایله چئوره‌وه دولسون...

(ص23)

 

سونرا، سیرا بیتگی‌لر بؤلومونه گئتچیر. منظومه‌نین ان زنگین بؤلومو اولان بو بؤلومده، شووره‌ن، کؤمه‌جی، گؤی باش، ایلیشیم و نیملیک کیمی ایگیرمی‌یه یاخین بیتگیلردن آد گئدیر.(ص25)

 

و ها بئله ایگیرمی‌یه یاخین بارلی آغاجلارین آدلاری نظم ائدیلیر.(ص26)

 

آلاپاختا، آلاشان، چریتکه، دورنا و پیغی کیم اوتوز قوشدان آد چکیلندن سونرا، یئنه‌ده اوتوزا یاخین دره اؤرت، سو باشی، ساققیرچی، جورابلی کیمی چای و چشمه‌لر نظمه چکیلر.(ص29)

 

ساوالان داغی، بیلیریک کی داغلار سلسله‌سی دگیلدیر، بلکه یئردن قالخمیش نئچه تپه‌لی مجموعه‌دیر و وولکانیک تپه‌لر ایله دولودور. و هامیسی 3000 متردن اوجادیرلار. ارتفاع باخیمیندان ایسه سلطان ساوالان أن اوجاسی، سونرا «اوچ هرم» و «کسرا» داغلاری گلیر:

مصرین اهرامینا «اوچ هرم» ینده عظمت وار.

باج آلیر «کسرا» طاقیندان اوجا «کسرا» داغین ای یار!

کیم ائدر حوسنونو انکار؟

(ص31)

 

شاعیر بورادا آذربایجان خریطه‌سینی داغلارین آدلاری ایله ترسیم ائدیر و داغی ائللره دایاق حساب ائدیب، دئییر:

باخما آزغینلارا یول گئتمه‌ده دوز یولدا چاشیرلار،

ائللرین کورکونه دائیم بیره‌لر تک داراشیرلار.

همّتینلندی بو داغلار یئنه بیرلیکده یاشیرلار...

(ص35)

 

و ساوالانی وحدت عامیلی ساییر:

قاراداغلا قاتیشارکن، آراراتلا تاپیشیبسان،

الینی بوزقوشا وئرمکله سهنده یاپیشیبسان،

قوشا داغلا چاپیشیبسان.

 

منظومه‌نین ایکینجی بندی «شیروان دره‌سی» آدلانیر. شاعیر، بورادا حماسی بیر دیل ایله دئییر:

بو نگارستان ائدیب مانی‌لری مات اؤز ائوینده،

داشلارین هر چینی بیر نقشدی مبهم گؤز ائوینده.

هر سؤز اوستادی اولا عاجز و واله سؤز ائوینده،

اودلو آهلارلا دولار سینه آلوولار کؤز ائوینده،

سن ده کؤنلوم دؤز ائوینده.

(ص41)

 

و نادرشاه افشارین آدین داشییان «نادر باخان» داغی‌نین آدین چکیر:

چونکو چین دیواری، دیوارینی بیلمیش نه‌دیر افشار،

هوس ائتمیش بو نگارخانه‌یه باش وورماغا سردار.

اودو نادر باخان آدیلا تانینمیشدیر او دیوار،

یاراشار بیر ائله دیوارا دئسن مخزن‌الاسرار،

بو نظامی کی اونون وار.

(ص41)

 

همین بندین بیر بؤلومو «قوچاقلار» آدلانیر. بورادا او، آذر، بابک، جوانشیر، تورخان و کوراوغلو کیم ایگیرمی‌دن چوخ قوچاقدان آد آپاریر و «قارتال» داشینا چاتارکن، یئنه بابکی یاد ائدیر:

گؤروم بیر قایانین اوسته دایانمیش قوجا قارتال،

بابکین قارتالی بو اولمایا دورموش بئله بی‌حال؟

 

همین بؤلومده بابکین قاراقاشا آتین توصیف ائده‌رک آت گؤلونه اشاره ائدیر. بو اوچلو گؤل بابا مقصود داغی آیاقلاریندادیر! فسانه‌یه گؤره بابکین آتی ایلده بیر یول بو گؤلدن چیخار و داغلار قارا گئیرلر:

ایلده بیر یول قارا قاشقا گؤرونور بوردا دئییرلر،

قارا قاشقا کیمی داغلاردا او گون قارا گئییرلر،

غم، غم اوستونده یئییرلر.

آت گؤلوندن چیخیبان چؤره‌سینه بیر باخار آغلار،

کیشنه‌یه بیر سیرا گورگور بابا تک هئی چاخار آغلار.

هر بو اوچ قارداشی اؤز آغلاماسیلا یاخار آغلار،

بو گؤلون باغرینا اولدوز کیمی آخر آخار آغلار.

اوندا شیمشک شاخار آغلار.

(ص45)

 

ایکینجی بندین سونوندا ساوالان داغی‌نین معدنی سولاریندان دا آد گئدیر.

اوچونجو بندده ایسه ساوالانین أن بؤیوک و بوروق بوروق اولان چایی قاراسویا حصر ائدیلمیشدیر. بورادا آذربایجان طبیعتی گؤزل بیر شاعیرانه دیل ایله وصف ائدیلر. بورادا «شه‌هر یوردو» آدلی بیر بؤلگه‌دن آد گئدیر. شاعیرجه بورادا بابکین شهیدلری دفن ائدیلمیشلر.

بئله حالدا یئنه طبعیم قوشونون فیکرینه قالدیم،

ناتوان حالدا جسارتلی کؤنولدن توان آلدیم.

یولومو خسته آیاقلا قاراسو سمتینه سالدیم،

گؤرمه‌گه اوو دره‌نی من ده قاناد چالدیم،

اوجالدیم.

(ص50)

 

همین یئرده ساوالان قالالاریندا دا آد گئدیر بورادا بوینو یوغون، نودوز، چای قالا، قاه‌قاها، قالاجیق کیمی قالان توصیف ائدیلیر:

گؤزلریم چئوره‌یه باخدیقجا بوتون شکله ساتاشدی،

گؤردو شیروان درّه‌سیندن بو درّه حوسنوده باشدی.

بیر دؤشو بوینو یوغون، نودوز ایله کؤهنه یاناشدی.

(ص52)

 

دؤردونجو بند محراب داشی آدلانیر. بو سیلدیریم داش أن اوجا ذیروه‌سیدیر و ساوالان گؤلونه باخیر. بو بندده عرفانی باخیش ایله ساوالانا یاناشمیش:

سلطانین خدمتینه یئتمه‌گه اهمال قویوران دیز،

قویام اوز صدق ایله محراب داشینا، من ده اولام بیز.

گؤرمه‌گه ذیروه‌سینی اولموش اوره‌ک جامی دا لبریز،

هر گؤزللیک کی گؤزومده گؤرونور گؤزده قویور ایز.

هر ایزی بیر یاراشیق‌دیر بوداغین، خاطره‌انگیز،

دئمه‌گه دیل داها عاجیز.

***

گئجه کئچمیش یاریدان آختاریرام من هله یاری،

سالمیشام بیر ـ بیر آیاقدان او دیاری بو دیاری.

اولموشام داغ ـ داش اسیری گزیرم نازلی نیگاری،

یورولان حالدا آیاق، گؤز دولانیر سلطانان ساری،

یاردیم ایستیر آلا، باری.

(ص57)

 

بو بندین سونونا قده‌ر همین حال و هوا واردیر.

ساوالان داغی دونیادا یگانه داغدیر کی باشیندا سو واردیر. شیخ عطارین شعرینده اوتوز قوش داغین باشیندا گؤلو گؤردولر. اونا گؤره حدس وورماق اولور کی عطارین قاف‌دان قصدی ساوالانایمیش. شاعیر بورادا همین موضوعا اشاره ائدیر:

هئی ریاضت چکیرم، هئی سالیرام سلطانی یاده،

من ده سیمرغ کیمی بلکه یئتم قافِ موراده،

چوخالیر رحمتی یول زحمتی اولدوقجا زیاده،

گئدیرم محضرینه چوخ دا فتاده، داها ساده!

سسلیرم سلطانی داده.

(ص59)

 

شعرین سونوندا شاعیر، خاقانی ایله سسله‌شیر اوندان یاردیم آلاراق، اونون ساوالان حاققیندا یازدیغی قطعه‌نی تورکجه‌میزه قازاندیریر:

قلّه‌سی قبله‌دیر ابداله اؤزو اصلِ وصالدی،

خلقتاً شأنیده او کعبه کیمی قطبِ کمالدی.

کعبه گئیمیش یاشیلین! کیم نه‌دن اؤترو، بو سئوال‌دی؟

گئییب احرام لباسین اگینه او کی کعبه‌ی حالدی.

(ص62)

 

بو بؤلومدن سونرا، ساوالان حاققیندا اولان آتالار سؤزلرینی نظمه چکیر.(ص64)

 

اثرین سونو ایسته‌ک آدلانیر و بئله بیتیر:

گولَله‌نیب گول کیمی گولسونله بوتون قونچا دوداقلار،

یئنه یانسین کور اوجاقلار،

یاشاسین فخر ایله ساغلار.

(ص66)

 

اثرین سونوندا 30صحیفه ایضاحاتدان قاباق، (ساوالان حاققیندا ائل دیلیندن بایاتیلار) عنوانی ایله 18 گرایلی و 49 بایاتی گتیرمیشدیر.(75-81)

شاعیر ساوالانا بیر معبود کیمی باخیر، اونو اولدوغو کیمی وصف ائدیر، اوندان هئچ بیر شئی اسیرگه‌میر. بورادا ساوالانی بیرلیگه چاغیران داغ کیمی اوندان استمداد ائدیر.

او شعرین اؤلچوسونو شهریارین سهندیه‌سیندن آلمیشدیر. فرقی بودور کی شهریارین سهندیه‌سی خیالی و رومانتیک بیر منظومه‌دیر، مغانین ایسه منظومه‌سی مستند و گئرچک بیر شعردیر.

«ساوالان منظومه‌سی» بیر کره 1368 نجی ایلده مستقل حالدا تبریزده 120 صحیفه ده نشر اولموشدور و ایکینجی دفعه شاعیرین 600 صحیفه‌لیک «پیر و مغان» آدلی شعر مجموعه‌سینه سالینمیشدیر.

پیر و مغان کیتابینا، ساوالان منظومه‌سیندن علاوه 130 صحیفه‌لیک بابک منظومه‌سی سالینمیشدیر. همین منظومه‌نین قیرخا یاخین ایضاحات بؤلومو واردیر.

«بابک منظومه‌سی» ایکی اؤلچوده یارانمیشدیر. بیرینجی (4-4)، ایکینجی‌سی ایسه (6+5) اؤلچوسودور.

بئله کی اورتالاما اولاراق هر اؤلچوده ایگیرمی‌یه یاخین مصراع واردیر و هئی بیر ـ بیری‌نین یئرلرین عوض ائدیرلر. (4+4) اؤلچولو بؤلوملرده، شاعیر اصلینده تاریخ واقیعه‌لره اشاره ائتمگه چالیشیر:

قادسیه تهلکه‌سی،

چال ـ چارپازین داغلارینی،

«نهاوند»ین داغلاریندان،

آغنادیبدیر ائل کؤکسونه.

(ص126)

 

(5-6) اؤلچوسونده ایسه شاعیر آرمانلار و ایده­آللارینی دیله گتیرمیشدیر:

گوندوزله گئجه‌نین آرالیغیندا،

اوجا بیر حصار وار، گؤزلر گؤرمزین!

اونوچون پئی آچیب، دووارسالانلار،

عواملار قولودور...

ظالیملر، یولو.

(ص127)

 

شاعیر آرا ـ سیرا سؤزلرینی قیریر و زمان حاکمیلرینه اعتراض ائده‌رک بعضی دردلری بیان ائدیر:

آغیر بیر ائلین،

ایسته‌کی ـ فیکری،

کؤهنه‌ دگیرمانین انگی آلتیندا،

پادار، دارتیلیر.

و گؤزلر یاشیلا، توتونلور خمیر،

آجیییر اوره‌کله بیرگه دیلکلر!

گونده یوز یول،

قارا آغیت،

قول آچدیقدا تابیتا،

هئی،

جهنّمده یاشادیرلار بهشت آدین،

آد ـ یادیلار،

آغلادیرلار، سؤز ائولادین.

(ص133و134)

 

شاعیر بورادا صحیفه‌لر باشیندا گونونه‌ده اشاره ائده‌رک تاریخ یازمیشدیر. میثال اوچون 142 ـ نجی صحیفه‌نین باشیندا (25/2/62) تاریخی واردیر. بو صحیفه ده همین گونون اولاییشا اشاره ائدیر.

همین یئرده (22/4/71) تاریخلی 144 ـ نجو صحیفه‌ده قاراباغ حادثه‌سینه اشاره اولاراق دئییر:

کؤکسوموز، باغلیق قارا داغ،

کؤکسونوز، داغلیق قاراباغ،

اوره‌گیمیز، سئوگی دولو خزر،

آراز ـ آرپاچایی ـ کور ـ قاراسو،

داماریمیز.

گؤز یاشلاری،

آرالیقدا، دوواریمیز،

دریلندیرمی؟ گؤزوموز، گؤزونوزدن؟!

بیزده یاشام،

گوندوز ـ آخشام،

بیر کلمه‌دیر.

(ص144)

 

شاعیر مغان کیتابی‌نین ایکینجی حصه‌سینه غزللر (ص 293 - 446) و سربست شعرلر (ص 455-594) بؤلومونده آرتیرمیشدیر.

شاعیرین غزللری‌نین عرفانی حال و هواسی اولماسینا باخمایاراق، باخیشلاری گئرچکچی بیر باخیشدیر. بورادا ابزار، عرفان ابزاریدیر ولاکین محتوا باشقادیر.

او لعله دوداغین یئتیرن ساغری نئیلیر،

باشین آیاغیندا ایتیرن تن سری نئیلیر.

بیر باخمادا اوخلار او کمانلارکی اوخلار،

شیمشک کسه‌ر او قاشلاریلا خنجری نئیلیر؟!

(ص355)

چالیش آی قلم! گز کؤنول اسراریندا،

ایچیمده ایتیب باتماسین آختاریشلار.

گؤروش اؤزلوگونله، قونوش سؤزلوگونله،

سنی، منده «انّی أن الله» تانیشلار.

(ص414)

 

اونون غزللری 8 بئیته یاخیندیر. غزللر آراسیندا ملّی مضمونلو غزللرده واردیر.

اولوم غریب ائل ایچره هارام وار هارا گئدیم،

یادلار الینده چوخدا چارام وار هار گئدیم؟!

یالقیزلیغیملا من یاناشیب خلوت ائتمیشم،

یاردان ساری، اوره‌کده یارام وار هارا گئدیم؟!

اسکیلمز، اسگی دردلریمین ائشمه آتشین،

چیخماز اگینده کؤهنه قارام وار هارا گئدیم؟!

(ص346)

 

دردین آخر یوراجاقدیر منی بیر گون سانکی،

منی مندن ائده‌جک جبریله سورگون سانکی.

آیریلیقدان اوره‌گین نایی نوای اوسته گزیر،

چالیر او شور و عشیراندا همایون سانکی.

عشق دارتینمادا، دارتیلماغا سسلیر ائلینی،

بو ده‌گیرماندا دئمک اولمالیییق اون سانکی.

(ص337)

 

شاعیرین اجتماعی مضمونلو غزللری اویناقدیر:

آغلایانلار حسرتیندن «سربداران» لاردیلار،

داغلایانلار کؤنلونو، حوسنونده حیرانلاردیلار.

چاغلایانلار عشقینی دللرده دیلسیزلردیلر،

باغلایانلار زولفونه کؤنلو، پریشانلاردیلار.

(ص436)

 

غزللر بؤلوموندن سونرا سربست شعرلر بؤلومو گلیر.

اونون سربست شعرلرینده عمومیتله طبیعتدن ایلهام آلینمیشدیر.

چوبانین نئی چالماغی(458)، هؤرومجه‌گین تؤز توخماغی (459)، ایلدیرم (477)، انارین بیر پارچاسی (480) شلاله و آبشار (482)، آغاج قوردو (483) جهره (484)، شاعیره ایلهام قایناغی اولموشدور.

اونون گؤزوندن هئچ نه یایینمیر. میثال اوچون داشین قولاغیندا بیتن شیپوری گول(486)، کپه‌نه‌گیلن چیچک ایله معاشیقه‌سی (487)، آیین هیلالی (493)، گونه‌باخان(496)، آغاج‌دان(499).

سربست شعرلر ایچینده دؤرد بئش میصراعلیقلارین واردیر.(496)

بعضاً اوبا کؤچنده، خصوصیله یاشلیلار، یولدا دوروب چؤنوب یایلاغا، اوجاق یئرلرینه باخارلار، بونو نه گؤزل‌جه‌سینه تصویر ائدیر:

اوبا کؤچوب...

یایلاغیندا، گؤزو قالیب!

اویماغلاردا،

ـ اوجاق اوجاق،

اوره‌کلرین کؤزو قالیب.

(501)

 

یاغیشا دوشمه‌گین گؤزل تصویری:

من قاچیرام، یاغیش توتور!

قاتیشیرام، سئل ـ سو ایله،

داغ باشیندا،

تمیز ـ تمیز،

باغلاشیریق ـ یوللاشیریق،

بو زنجیرین بیر اوجومن،

بیری دنیز!

(514)

 

شاعیرین چاپا حاضیرلانان (وارلیق توپلوسو) آدلی بیر باشقا شعر مجموعه‌سی ده واردیر. بو مجموعه دؤرد دفتردن عیبارتدیر:

1. غزللر

2. قوشمالار و دؤردلوکلر(101صحیفه)

3. وارلیق منظومه‌سی

4. سربست شعرلر

 

شاعیرین قوشمالاریندان یئنی‌لیک و سربست قوخوسو دویولماقدادیر. قوشمالارین موضوعو عمومیتله اجتماعی موضوعلاردیر.

فلسفی وارلیق منظومه‌سینده شاعیر بوتون وارلیغی، تانری حساب ائدیر. بوردا 60 بند شعر قوشموشدور و نتیجه‌ اولاردان دئییر:

منسیز کیمسن!؟

یاییق بیر وار،

عادت اوزره بیر دوغولوش،

یاری، یاز ـ یای،

یاری، گوزـ قیش.

سنسیز کیمم؟!

اؤزدن سوروش،

ضمیریمده، نه ضمیرم نه ده بیر آد،

زامانلارا، قات وئرمزین، یوخسا،

فعلم،

آییق ـ ساییق، عاشیق وجود،

وارلیق ایچره اؤز ضمیریم.

ساز اته‌گینده،

یاز آغزیندا،

عشقه دوغرو،

بوغازلانمیش مزامیریم،

کئشماکئشلی جان عطشیم،

آلاز ـ آلاز، بیر تالازدیر،

آلاجاغیم ـ اولاجاغیم، سنده،

ـ سورگون ـ

یؤنلرینله، لاپ تارازدیر.

(ص192)

سون اولاراق قئید ائتمه‌لییم کی شاعیر موغانین چاغداش آذربایجان شعرینده اؤزونه مخصوص دست خطی و شیوه‌سی واردیر. اونون دیلی دویغولو و رومانتیک اوسلوبلو اولسادا. مضمونلاری سیاسی و اجتماعی حادثه‌لردن آلینمیشدیر. اونون یارادیجیلیغی حیاتین اؤزولوندن قاینانیر و حیات کیمی ده آخارلی و شفافدیر.

 

نوشتن دیدگاه


تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید